Welkom bij
Moderne landbouw
!
We gebruiken de term 'opgeblazen gevoel' om te beschrijven hoe we ons voelen na een teveel aan taco's. Maar voor runderen en andere herkauwers, zoals schapen en geiten, is een opgeblazen gevoel veel meer dan ongemak na de maaltijd. Een opgeblazen gevoel kan snel escaleren en is vaak dodelijk als het niet snel wordt behandeld.
Dus wat veroorzaakt precies een bloat en hoe kan het worden behandeld? En nog belangrijker:hoe kan het worden voorkomen? Bij het bespreken van een opgeblazen gevoel helpt het om iets te weten over de pens en hoe het hele spijsverteringsstelsel van herkauwers functioneert.
We hebben allemaal gehoord dat koeien vier magen hebben. Dit is niet waar; ze hebben maar één maag. Maar het is waar dat het spijsverteringsstelsel van hun herkauwers een complex systeem met meerdere kamers is. Een deel van deze complexiteit is de precieze balans van de microben die nodig is om het systeem goed te laten functioneren.
De pens is het grootste deel van het spijsverteringsstelsel. Dit grote compartiment kan tot 50 gallons verteerd voer bevatten voor grote runderen. Kleinere runderen zullen een proportioneel verminderde capaciteit hebben. Ongeacht de grootte van het dier vormt de pens nog steeds een aanzienlijk deel van het spijsverteringsstelsel.
De pens vervult geen specifieke spijsverteringsfunctie en scheidt geen spijsverteringsenzymen af. In plaats daarvan wordt het werk van de spijsvertering uitgevoerd door de bacteriën die in de pens leven. De pens kan tot 50 miljard microben per milliliter pensvloeistof bevatten. Zelfs in een orgaan met zo'n enorme capaciteit is het enorme aantal microben onthutsend.
Deze microben werken hard om de inhoud van de pens af te breken en om te zetten in vluchtige vetzuren (VFA's). De microben breken vezels, zetmeel, suiker en eiwitten af en fermenteren ze. Eenmaal afgebroken, worden deze materialen omgezet in VFA's, die door de penswand worden opgenomen. Langs het oppervlak van de penswand bevinden zich duizenden papillen (kleine, vingerachtige uitsteeksels van weefsel), die helpen om de voedingsstoffen uit de VFA's te absorberen. De koe haalt hoogwaardige voeding uit de VFA's die worden opgenomen door de penswand, ook al zijn de VFA's het afvalproduct van de microben.
Het reticulum , vaak de "honingraat" genoemd vanwege de gelijkenis van de structuur van zijn weefsels, heeft een capaciteit van 5 gallons in een volwassen koe. De pens en het reticulum worden beschouwd als één orgaan - de reticulo-rumen genoemd - omdat ze vergelijkbare functies vervullen. Het net, dat alle zware voorwerpen opvangt die de koe binnenkrijgt, zoals voer en metalen voorwerpen, wordt van de pens gescheiden door een kleine weefselplooi. Helaas ligt het reticulum dicht bij het hart, dus die metalen voorwerpen kunnen hun weg vinden naar het hartweefsel en hardwareziekte veroorzaken - een andere levensbedreigende aandoening.
De omasum , die tot 15 gallons kan bevatten in een volwassen koe, dient om water uit het spijsverteringskanaal te absorberen. Het hier gevonden verteringsmateriaal is daarom veel droger dan de rest van het systeem.
Ten slotte de lebmaag , of "echte maag", kan maximaal 7 gallons bevatten. Het is het compartiment dat het meest lijkt op een menselijke maag en het scheidt echte spijsverteringsenzymen af om voedsel verder af te breken.
Omdat ze een spijsverteringsstelsel van herkauwers hebben, gedijen koeien op grof, langstelig voer. Gras, hooi, weiland en sommige peulvruchten zijn het perfecte materiaal voor de pens om aan te werken.
Bij herkauwen wordt van nature een aanzienlijke hoeveelheid gas geproduceerd, voornamelijk koolstofdioxide en methaan. Eenmaal geproduceerd, stijgen deze gassen op en blijven ze bovenaan de pens, boven de vaste en vloeibare inhoud. Onder het gas bevindt zich een "mat" van gekauwde, langstelige vezels die op de pensvloeistof rust. Op de bodem van deze vloeistof bevindt zich het meer verteerde materiaal, klaar om over te gaan naar de rest van het spijsverteringsstelsel. Terwijl het gas aan de bovenkant zich opbouwt, stimuleren drukreceptoren in de pens de sluitspieren in de slokdarm om te ontspannen. Gas komt binnen en komt uit de mond, een proces dat oprispingen wordt genoemd.
Penscontracties dienen om de inhoud te mengen, zodat de microben contact kunnen maken met het voer en de penswand kunnen bereiken voor absorptie. Weeën stellen de koe ook in staat om het minder verteerde voedsel uit te spugen en opnieuw te kauwen, waardoor het verder wordt afgebroken. Dit is wat in de volksmond bekend staat als 'herkauwen'.
De pens is van nature een anaërobe (zonder lucht) omgeving. De microben die in de pens leven en werken, zijn afhankelijk van dit type omgeving om te leven en kunnen slechts een kleine hoeveelheid zuurstof verdragen - en alleen als de pens goed functioneert.
De pens kan functioneren bij een pH variërend van 5,7 tot 7,3, maar een pH-waarde die veel lager is dan 6,0 kan ervoor zorgen dat de pens te zuur wordt. De microben die verantwoordelijk zijn voor het verteren van vezels zijn zuur-intolerant en sterven snel af bij lagere pH-niveaus. Het zuur dat in de pens wordt geproduceerd wanneer voedsel wordt afgebroken, wordt ofwel geabsorbeerd door de penswand of geneutraliseerd door speekselbuffers. Wanneer er een verhoogd zuurgehalte in de pens is, kan het speeksel de pH-waarde in de pens niet stabiliseren. Een koe kan tussen de 12 en 20 gallons speeksel per dag produceren, afhankelijk van wat ze eet. Normaal gesproken houdt speeksel de pens-pH binnen het bereik van 6,2 tot 6,8, wat zorgt voor een efficiënte vertering van voedsel. Hoe meer langstelig voer de koe moet kauwen, hoe meer speeksel ze produceert. Hoe meer speeksel er wordt geproduceerd, hoe gemakkelijker de pens wordt gebufferd. En langstelig voer heeft ook een zogenaamde "krasfactor", die de pensactiviteit stimuleert en ervoor zorgt dat alles blijft werken zoals het hoort.
Diëten met veel krachtvoer, zoals fijngemalen granen of goed verteerbaar voer, zorgen ervoor dat het pensbuffersysteem overbelast raakt, wat tot ernstige problemen kan leiden.
Bloat treedt op wanneer de systemen die de pensgassen helpen elimineren, overweldigd raken. Er worden over het algemeen twee soorten bloat beschouwd:schuimig en vrij gas.
Schuimige opgeblazen gevoel wordt veroorzaakt wanneer gassen worden opgesloten in een hardnekkig schuim dat niet gemakkelijk vrijkomt. Wanneer dit schuim zich in de loop van de tijd ophoopt, zet de pens uit en veroorzaakt het een opgeblazen gevoel. Schuimige bloat wordt ook vaak "weide-bloat" of "feedlot bloat" genoemd. Het wordt zo genoemd omdat het het vaakst voorkomt bij koeien die in de wei staan (weide-bloat) en bij koeien die veel fijngemalen graan krijgen (feedlot-bloat). Koeien in beide instellingen consumeren voer dat snel wordt verteerd in de pens, wat een grote hoeveelheid fijne deeltjes veroorzaakt die gasbellen opsluiten. Ook produceren de oplosbare eiwitten die door koeien in de wei worden geconsumeerd en de bacteriën die aanwezig zijn in dieren op weidegronden schuim in de pens.
Free-gas bloat wordt vaak veroorzaakt door fysieke obstructie van de slokdarm, onregelmatige voeropname en obstructie van de samentrekkingen van de penswanden. Hoewel het minder vaak voorkomt dan een schuimige bloat, ontwikkelt zich snel een opgeblazen gevoel door vrij gas, waardoor er weinig tijd is om het dier te behandelen voordat de aandoening fataal wordt. Als een voorwerp de slokdarm van de koe blokkeert, wordt het gas in de pens opgesloten, waardoor een acute opgeblazenheid van vrij gas ontstaat. Een koe die een groot voorwerp inslikt, zoals hele aardappelen of fruit, is de meest voorkomende verstopping. Onregelmatige voeropname kan optreden door inconsistent voeren, een verandering in het weer, een verandering in het dieet van de koe, bedorven voer of een gebrek aan zout of water. De samentrekking van de penswanden kan worden beïnvloed door schade aan de nervus vagus, die informatie van de pens naar de hersenen doorgeeft. Schade aan de nervus vagus wordt veroorzaakt door hardwareziekte.
Met de constante aanwezigheid van grote hoeveelheden gas in de pens tijdens het spijsverteringsproces, kan een opgeblazen gevoel snel ontstaan. De ontwikkeling van schuim of schuim in de pens blokkeert het gebruikelijke oprispingsproces, waardoor het gas binnenin wordt vastgehouden. Zonder enige afgifte zet de inhoud in de pens uit, waardoor een opgeblazen gevoel ontstaat. Naarmate de druk in de pens toeneemt, begint deze op de andere organen te drukken. Als de zwelling niet wordt behandeld, zal de druk uiteindelijk de longfunctie remmen en zal de koe stikken.
Helaas is bij runderen die niet regelmatig worden gecontroleerd, het eerste teken van een opgeblazen gevoel vaak een dode koe. Er zijn echter bepaalde tekenen waar u op moet letten, en als u oplettend bent en snel handelt, kan een opgeblazen gevoel met succes worden behandeld.
Een van de eerste en meest onderscheidende tekenen van een opgeblazen gevoel is uitzetting aan de linkerkant van de buik. (De pens zit aan de linkerkant.) Symptomen van een mildere vorm van een opgeblazen gevoel kunnen zijn:ongemak, stampen en schoppen tegen de buik, frequent urineren en ontlasting, en moeizame ademhaling (meer dan wat normaal zou lijken op een warme dag). Naarmate de symptomen vorderen, zal de koe instorten en op dat moment is de tijd tegen je.
De behandeling van een bloat hangt af van het type bloat en de ernst ervan. Er zijn drie graden van bloat:mild, matig en ernstig (zie bovenstaande afbeelding). De behandeling van een opgeblazen gevoel is relatief eenvoudig, maar indien mogelijk moet uw dierenarts erbij worden betrokken. Terwijl een dierenarts het dier moet behandelen, moet de boer de koe onmiddellijk uit het voer halen.
Bij milde tot matige opgeblazenheid kan een maagsonde door de slokdarm in de pens worden geleid om de gasdruk te verlichten. Om te voorkomen dat de koe op de tube kauwt, moet een Frick-speculum worden gebruikt. Dit wordt in de mond ingebracht en de buis wordt er doorheen geleid. Bij een schuimige bloat kan de buis verstopt raken met schuim zodra deze in de maag zit. De boer of dierenarts moet door de buis blazen om hem schoon te maken en de buis verplaatsen om gasbellen te vinden. Als dit niet werkt, kan een antischuimmiddel, zoals plantaardige olie of minerale olie, nodig zijn. Bij een opgeblazen gevoel met vrij gas verlicht de maagsonde de druk vrijwel onmiddellijk, en het is mogelijk om te zien hoe de pens weer normaal wordt. Bij beide soorten bloat moet u het dier na de behandeling nauwlettend in de gaten houden om er zeker van te zijn dat het effectief was.
Bij een ernstig opgeblazen gevoel of als eerdere pogingen zijn mislukt, kunnen een trocar en canule worden gebruikt. Breng de trocar - een instrument met een snijpunt - in de pens via een kleine incisie, verwijder vervolgens de trocar en laat de canule - een dunne buis - op zijn plaats zodat het schuim en het gas kunnen ontsnappen.
Het adagium "een ons voorkomen is een pond genezing waard" is nooit meer waar dan in het geval van een opgeblazen gevoel. Om schuimvorming bij koeien in de wei te voorkomen, moet u ervoor zorgen dat het peulvruchtengehalte van de wei maximaal 50 procent is. Op deze manier kunnen de koeien grazen op gras en luzerne om een opgeblazen gevoel te voorkomen. Maar deze strategie is niet effectief op grote weiden, of wanneer de koeien selectief op de peulvruchten grazen. Het weiland en de koeien moeten in deze situaties worden gecontroleerd. Bloat lijkt ook vaker voor te komen in vochtige peulvruchtenweiden, dus wacht met het uitzetten van het vee totdat de dauw van de planten is verdwenen. Men denkt dat het extra vocht ervoor zorgt dat het goed verteerbare voer nog sneller afbreekt en dat dieren meer kunnen eten als het voer nat is. Voordat u koeien naar een weiland met peulvruchten brengt, moet u ze een goede maaltijd met droog hooi geven om hun eetlust te verminderen en overvoeding te voorkomen. Voordat u uw koeien in de wei zet, moet u met uw dierenarts een plan maken om eventuele gevallen van een opgeblazen gevoel te behandelen voordat ze fataal worden.
Gebruik een grover voer en meng het hooi met het graan om schuimvorming bij koeien in weidegronden te voorkomen. Omdat koeien op weidegronden een opgeblazen gevoel krijgen door een hoog krachtvoerrantsoen, helpt het mengen van ruwvoer om een opgeblazen gevoel te voorkomen. Om de kans op een opgeblazen gevoel te verkleinen dient het voer voor 10 tot 15 procent uit ruwvoer te bestaan.
Houd uw vee zoveel mogelijk op een routinematig voerschema en vermijd drastische veranderingen in hun dieet. Drastische veranderingen zorgen ervoor dat de pensmicroben zich niet kunnen aanpassen.
Al met al is een bloat veel beter te voorkomen dan te behandelen. Een beetje kennis van wat de pens nodig heeft en hoe deze functioneert, kan een grote bijdrage leveren aan het gelukkig en gezond houden van koeien.
